موضوع ارزشمندی که در کنار محتوای آموزشی بسیار حائز اهمیت است و نوعی مکمل برای آن به شمار میآید، محیط آموزشی (بستر مناسبِ اجرای محتوای آموزشی) است؛ چیزی که ما به آن سختافزار میگوییم.
تابهحال به ساختار یک مرکز آموزشی فکر کردهاید؟ به نظرتان چه المانهایی میتواند یک فضای آموزشی را پربازده کند؟ ما به این سؤال فکر کردیم و جوابِ آن پروژهٔ پرواز است. طرح پرواز، طرح ساخت دبستان پسرانه سرمد در شهر لواسان است که از سال ۱۳۹۵ آغاز شد و از سال ۱۴۰۱ به بهرهبرداری رسیده است.
رسالت ما در واحد توسعه فیزیکی ایجاد سختافزار و فضای آموزشی ایدهآل است و «پرواز» پروژهای است که در این واحد تعریف کردهایم.
طبیعت، نور، انواع حیاط، فضای اداری، فضای آموزشی مثل آزمایشگاه و کارگاه و آتلیه هنر، سالن آمفیتئاتر و سرویسهای رفاهی مثل استخر، رستوران تعدادی از عناصری هستند که در ساخت یک محیط آموزشی باید آن را در نظر داشته باشیم.
پروژهٔ پرواز که حاصل ساعتها فکر و مشورت با متخصصین حوزهٔ معماری و آموزش است، طوری طراحی شده تا محتواهای آموزشی کارآمد به بهترین وجه پیاده شود.
سایت پروژه پرواز در زمینی به مساحت ۲۳۰۰ مترمربع، با طول ۸۵ متر و عرض متغییر مابین ۱۷ تا ۳۷ متر، واقع در شهرک مسکونی پرواز در لواسان میباشد. از راههای دسترسی به این سایت میتوان به کمربندی شهید رجایی در جنوب سایت و بلوار امام خمینی در شمال سایت اشاره کرد.
طراحی ساختمان پرواز بر مبنای استفاده از نهایت امکان ساخت در زمین شکل گرفته است. در این طرح، کل زمین و حجم قابل تصور در آن به صورت تودههای برخورد شده است که در اثر تخلخل و خالی کردن حیاطهایی از آن امکان استقرار فضاهای پروژه به وجود میآید.
محیط طبیعی بستر طرح چه در مقیاس کلان که شهر لواسان میباشد و چه در مقیاس خرد که همسایگی زمین مدرسه میباشد محیطی است مملو از سبزینگی. از این رو در طراحی به منظور احترام به محیط طبیعی اطراف و بستر طرح، از هر فرصتی و از حداقلها برای ایجاد فضای سبز استفاده شده است. حتی تمهیدات تاسیساتی به گونهای دیده شده است که بام مدرسه تبدیل به یک بام سبز کارکردی شود. همچنین تراسهای آموزشی در طبقات برای ارتباط بیشتر با طبیعت جانمایی شدهاند. مصالح عمده نما آجر انتخاب شده است تا هم از جنس خاک و طبیعت باشد و هم بی پیرایشی و سادگی مدارس معماری ایرانی را به خاطر بیاورد.
در ساختمان آموزشی استفاده از نور طبیعی روز به خصوص نورهای مطلوب شمالی و جنوبی معیاری مهم در طراحی به شمار میرود. در طراحی محیطهای آموزشی مدرسه سرمد سعی شده است با کاستن از توده اصلی بنا، نور طبیعی به بطن ساختمان و تک تک فضاهای آموزشی و حتی فضاهای عبور و مرور مانند راهروها و پله ها نفوذ کند. این نوررسانی باعث شده است فضاهای تردد افقی و عمودی نیز از کیفیت فضایی مطلوب بهره ببرند و به فضای کمک آموزشی تبدیل گردند. از دیگر مزایای این روش طراحی، بهرهگیری همه فضاهای آموزشی اصلی مانند کلاسها به صورت همزمان از نور شمال و نور جنوب میباشد. کلاسها در این مدرسه بر خلاف مدارس رایج، از دو جهت به نور طبیعی دسترسی دارند.
حیاط یکی از پرکاربردترین فضاهای معماری مدارس است و در این پروژه با وجود محدودیت مساحت زمین، مساحت حیاطها در مجموع، تقریباً تمامی مساحت زمین را پوشش داده است و با توجه به اقلیم سرد منطقه، حیاط به گونهای طراحی شده است که بخشی از آن در سایه پیلوتهای بلند واقع شده است و امکان استفاده از حیاط را در گرما و سرما تسهیل میکند. وجود حیاط مجزا برای پیشدبستان و اتصال حیاطها به هم از طریق یک مسیر پلکانی از ویژگیهای طراحی فضای باز این مدرسه است. دیوار حیاط به گونه ای طراحی شده است که بر خلاف روش رایج در مدارس، دید و نور و جریان هوا را مسدود نکند و هویت این مدرسه و نشاط جاری در آن را از بیرون به نمایش بگذارد.
ایده اصلی راهروی یادگیری، قرارگیری فضاهای اصلی مدرسه حول یک راهرو مشترک است تا ضمن این که کلاسهای پایههای مختلف، شخصیت مستقل خود را دارا باشند، راهرو مرکزی به عنوان یک پیوند مشترک بین همه کلاسها و محور نمایش و یادگیری معرفی گردد. این نقش راهرو فراتر از نقش عملکردی آن و یک کارکرد ویژه برای آن محسوب میشود.
ساختمان پرواز مدرسه سرمد در لواسان شامل ۱۲ کلاس میباشد که مساحت هر کلاس حدود ۶۵ متر مربع میباشد. سایر فضاهای و امکانات مدرسه شامل کارگاهها، آزمایشگاه، کتابخانه، نمازخانه، سالن اجتماعات، فضاهای اداری و خدماتی و ارتباطی، استخر و حیاط و زمینهای ورزشی چند منظوره میشود که همگی مطابق با استانداردها و ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی، طراحی و ساخته شدهاند.